عرفان و فلسفه

والتر ترنس استیس (1967 – 1886 م)، نویسنده و فیلسوف انگلیسی، در کتاب عرفان و فلسفه درصدد پاسخ دادن به این پرسش است: «حال یا تجربۀ عرفانی» چه رابطه ای با مسائل مهم «فلسفه» دارد؟ از منظر روان شناسی پژوهش، در واقع، «عرفان» موضوع این کتاب است و «فلسفه» رویکرد آن. استیس، که در فلسفه استاد بوده، ادیان و مذاهب شرق و غرب را نیز، توأمان می شناخته است. در نظر او، دیانت و تجربۀ دینی همسان با عرفان است و عرفانی که وی از آن سخن می گوید عرفان قدیم یا جدید یا عرفان نحله و ملتّی خاص نیست. او ویژگی های مشترکی را که در «عرفان ها» می بیند مدّ نظر دارد و، به محک فلسفه، از این نقد عیار می گیرد؛ آن هم فلسفه ای از نوع فلسفۀ اسپینوزا در کتاب اخلاق، و دور از صغرا و کبراهای منطقی و استدلال های خسته کنندۀ فلسفی. ازاین رو، خواندن آن عارف و عامی را به کار می آید. آثار استیس زبانی ساده و بدون پیچش دارند و مترجم توانای این اثرِ او نیز به خوبی از عهدۀ برگرداندن آن ویژگی ها به زبان فارسی برآمده است. برای ایرانیان که دفتر پربرگی از ادبیات و فرهنگشان حکایت «عقل و عشق» است داوری معتدل و منصفانۀ استیس با ترجمۀ روان خرمشاهی بسی خواندنی و سودمند است.