شفیعی کدکنی (شعر زمان ما16) (نگاه)

محمدرضا شفیعی کدکنی در نوزده مهر ۱۳۱۸ در کدکن از توابع تربت حیدریه در خراسان به دنیا آمد. شفیعی کدکنی هرگز به دبستان و دبیرستان نرفت و از آغاز کودکی نزد پدر خود (که آخوند بود) و مرحوم ادیب نیشابوری دوم به فراگیری زبان و ادبیات عرب پرداخت (در هفت سالگی تمام الفیه ابن مالک را از حفظ بود) و فقه، کلام و اصول را نزد آیت‌الله شیخ هاشم قزوینی فراگرفت. اما پس از مرگ شیخ هاشم قزوینی (معروف به فقیه آزادگان) تا آخرین مراحل درس خارج فقه را نزد آیت‌الله میلانی خواند و در این دوره با آیت الله سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی همدرس بود. او به پیشنهاد مرحوم دکتر علی اکبر فیاض در دانشگاه فردوسی مشهد نام‌نویسی کرد و در کنکور آن سال نفر اول شد و به دانشکدهٔ ادبیات رفت و مدرک کارشناسی خود را در رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه فردوسی و مدرک دکتری را نیز در همین رشته از دانشگاه تهران گرفت.شفیعی کدکنی از سال ۱۳۴۸ تاکنون (۱۳۹۱) به درخواست دانشگاه تهران استاد دانشگاه تهران است. استاد بدیع‌الزمان فروزانفر زیر برگهٔ پیشنهاد استخدام وی نوشت «احترامی است به فضیلت او». شفیعی از جمله دوستان نزدیک مهدی اخوان ثالث شاعر خراسانی به شمار می‌رود و دلبستگی خود را به اشعار وی پنهان نمی‌کرد.محمدرضا شفیعی کدکنی روز پنجشنبه ۵ شهریور ۱۳۸۸ تهران را به مقصد آمریکا ترک کرد. این سفر بازتاب وسیعی در مطبوعات ایران داشت. او برای استفاده از یک فرصت مطالعاتی به مؤسسه مطالعات پیشرفتهٔ پرینستون رفت تا در باب تاریخ و تطور فرقهٔ کَرامیه تحقیق کند و پس از ۹ ماه دوری از وطن به ایران بازگشت و پس از بازگشت به ایران بر سر کرسی تدریس خود در دانشگاه تهران حاضر شد

شعر زمان ما نام عام کتاب‌هایى بود که آقاى محمد حقوقى، به همّت انتشارات نگاه، هر فصل یکى از مجلداتِ آن را منتشر مى‌کرد.

شاعران بزرگ معاصر ایران که در این کتاب‌ها، شاخصه‌ها و چگونگى شعرِ آنان و به تقریب همه‌ى جوانب کار آنان را دربرگرفته بود، نیما، اخوان، شاملو، سپهرى و… بودند.مرگ تأثّرآور و نابهنگام آقاى حقوقى، باعث توقفِ این مجموعه‌ها شد. شاید شش ماه پیش از این اتفاق غم‌انگیز بود که ایشان تلفنى از من خواست تا این کار را پى بگیرم. از آن‌جا که دکتر ایرج صف‌شکن از گفت‌وگوى نگارنده‌ى این واژگان با جناب حقوقى آگاهى داشت، این مطلب را با مدیریت انتشارات نگاه در میان نهادم و ایشان با توافقات و تفاهمات و تعهداتى که در قبالِ مجموعه‌هاى یاد شده دارند، پذیرفتند تا براى آشنایى بیشتر شاعران جوان و دانشجویان، شاعران دیگرى که در ادبیات معاصر ایران تأثیر بلامنازعى داشته‌اند، مورد نقد و تحلیل و بررسى قرار گیرند.بر همین مبنا شاعرانى چون نصرت رحمانى، نادر نادرپور، منوچهر آتشى، سیاوش کسرایى، سیدعلى صالحى و… که در پیوند با شاعران گروه اول بوده‌اند، در وهله‌ى اول در نقد و تحلیلى خطى و زمانى مورد بررسى قرار مى‌گیرند. به معنى دیگر به‌جز چگونگى سرایش شعرها و زبان شعرى، درون‌مایه، جهان‌بینى و تأثیرپذیرى و تأثیرگذارى آنان، ساختار شعرى و فضاهاى ویژه و توانمندى‌هاى شاعرانه و ضعف‌هاى آنان، زمینه‌هاى سیاسى اجتماعى و تبیین و تشریح اشعار و دیدگاه شاعران و منتقدان و محققان در پایان کتاب مورد توجه قرار مى‌گیرد. طبعاً در نقد و بررسى آثار شاعران فوق‌الذکر، انتظار خواننده‌ى بیشینه خواه خلّاق آن است که نگارنده این سطور از نگره و نُرم خود و نه کپى‌بردارى از محقق قبلى، شاعر را در برابرِ دیدگان مخاطبان قرار دهد. بر همین مبنا، در این نوشتار، بازنمون‌هاى تصویرى و بوطیقاى هنجارین و وزن عروضى و موسیقى درونى شعر و سبک فرودین و میانه و فخیم و سنجه‌ها و سمفونى‌هاى رنگین‌کمانى و عقلانیت درونى و بیرونى و کرشمه‌سازى‌هاى هنرمندانه شاعر و همچنین کهن‌شیوگى، میانه میانى و مدرن گونگى شاعر هم در کانون نگاهِ نگارنده قرار گرفته است :

بنابر همین مقدمات است که این کتاب‌ها به دو بخش تقسیم شده‌اند.

مقدمه (همه شاخصه‌هاى سبکى شاعر)

بدنه (به‌گزین شعرهاى شاخصِ شاعر)